Bizimoduak saila Nafarroako Osasun Komunitarioaren Behatokiak egindako txostenen bilduma da, eta osasunarekin lotutako bizimoduen datu nagusiak erakustea du helburu, betiere Nafarroari dagokionez.

Txostenak monografikoak dira. Haietan, eskuragarri dauden azken datuak biltzen dira, Nafarroako egoera testuinguruan kokatzen da, beste errealitate eta azterketa maila geografiko batzuekin alderatuz, eta denboran zehar izandako joerak deskribatzen dira.

Osasun eragile guztiek –teknikariek, erakundeek eta herritarrek– eskura dituzten tresnak dira, eta haien xedea da ezagutzak zabaltzea, herritarren artean ongizate eta osasun maila handiagoak lortzen laguntzeko.

Txosten honek biltzen ditu azken urteetan egindako inkestetatik ateratako datuak, eta inkesta horietan pisuari buruzko galderak daude. Honako hauek dira datuen iturriak: Nafarroako Inkesta Soziala eta Bizi Baldintzei buruzkoa, Osasunari buruzko Espainiako Inkesta eta Europako Osasun Inkesta Espainiarako.

Gako hitzak: bizimoduak, pisua, GMI.
Erreferentzia: Nafarroako Osasun Komunitarioaren Behatokia, Bizimoduak saila.

2023ko txostenerako sarbidea

Bizimoduak saila Nafarroako Osasun Komunitarioaren Behatokiak egindako txostenen bilduma da, eta osasunarekin lotutako bizimoduen datu nagusiak erakustea du helburu, betiere Nafarroari dagokionez.
Txostenak monografikoak dira. Haietan, eskuragarri dauden azken datuak biltzen dira, Nafarroako egoera testuinguruan kokatzen da, beste errealitate eta azterketa maila geografiko batzuekin alderatuz, eta denboran zehar izandako joerak deskribatzen dira.
Osasun eragile guztiek –teknikariek, erakundeek eta herritarrek– eskura dituzten tresnak dira, eta haien xedea da ezagutzak zabaltzea, herritarren artean ongizate eta osasun maila handiagoak lortzen laguntzeko.
Txosten honek biltzen ditu azken urteetan egindako inkestetatik ateratako datuak, eta inkesta horietan elikadurari buruzko galderak daude. Honako hauek dira datuen iturriak: Nafarroako Inkesta Soziala eta Bizi Baldintzei buruzkoa, Osasunari buruzko Espainiako Inkesta eta Europako Osasun Inkesta Espainiarako.
Gako hitzak: bizimoduak, elikadura.
Erreferentzia: Nafarroako Osasun Komunitarioaren Behatokia, Bizimoduak saila.

2023ko txostenaren sarbidea
2019ko txostenerako sarbidea

Bizimoduak saila Nafarroako Osasun Komunitarioaren Behatokiak egindako txostenen bilduma da, eta osasunarekin lotutako bizimoduen datu nagusiak erakustea du helburu, betiere Nafarroari dagokionez.
Txostenak monografikoak dira. Haietan, eskuragarri dauden azken datuak biltzen dira, Nafarroako egoera testuinguruan kokatzen da, beste errealitate eta azterketa maila geografiko batzuekin alderatuz, eta denboran zehar izandako joerak deskribatzen dira.
Osasun eragile guztiek –teknikariek, erakundeek eta herritarrek– eskura dituzten tresnak dira, eta haien xedea da ezagutzak zabaltzea, herritarren artean ongizate eta osasun maila handiagoak lortzen laguntzeko.
Txosten honek biltzen ditu azken urteetan egindako inkestetatik ateratako datuak, eta inkesta horietan jarduera fisikoari buruzko galderak daude. Honako hauek dira datuen iturriak: Nafarroako Inkesta Soziala eta Bizi Baldintzei buruzkoa, Osasunari buruzko Espainiako Inkesta eta Europako Osasun Inkesta Espainiarako.
Gako hitzak: bizimoduak, jarduera fisikoa, gorputz masaren indizea (GMI), gehiegizko pisua, obesitatea.
Erreferentzia: Nafarroako Osasun Komunitarioaren Behatokia, Bizimoduak saila.

2023ko txostenaren sarbidea
2019ko txostenaren sarbidea

14-29 urte bitarteko biztanleen elikadurari, jarduera fisikoari, aisialdiari eta atsedenaldiari buruzko inkestaren emaitzak aurkezten dira, baita horiekin lotutako beste elementu batzuei buruzkoak ere (obesitatea, dietak, gorputzaren pertzepzioa).
Inkestatik honako ondorio hauek atera dira:
1.    Dieta mediterraneoa onuragarria da osasunarentzat eta jarraibide bat eskaintzen du modu orekatuan jan daitezen elikagaien piramideko jakiak, baina dieta hori ez da berdin jarraitzen elkarrizketatuen adinaren edo sexuaren arabera. Neska gazteek koipe gutxiko elikagaiak (haragi zuriak) eta kaloria ekarpen txikikoak (barazkiak, arraina) aukeratzen dituzte. Mutil gazteek nahiago dituzte elikagai koipetsuagoak (haragi gorriak) eta kaloria gehiago dituztenak (lekaleak, fruitu lehorrak).
2.    Gorputzaren autopertzepzioak eragiten du dieta bat hastea edo uneren batean dieta bat egin izana. Pisu normala edo normopisua izanda ere, apur bat lodiak daudela uste duten emakumeen kopuruak –10 emakumetik 7k eta 10 gizonetik 3k–  berresten du emakumeen gainean presio sozial handiagoa dagoela.
3.    Egunean zehar egiten diren jardueren banaketa, ikasketak/lana eta aisialdia, etengabe aldatzen ari da. Nabarmenagoak dira aisialdian gertatzen ari diren aldaketak: egindako jarduera motak/dibertsifikazioa, haien maiztasuna, orduak. Pantailei begira emandako denbora kezkagarria da, sedentarismoa bultzatzen duelako, eta, aldi berean, beste arrisku batzuekiko esposizioa areagoatzen duelako, edo atsedenari/loari eskainitako orduak murrizten dituelako.
4.    Gazteen artean aisialdian gehien bat ariketa fisikoa egiten da, eta jarduera horrek konpentsatzen du jarduera nagusian –ikasketetan, lanean, etxean– dagoen ariketa falta.
Badira zenbait ohitura, hala nola elikadura, norberaren higienea edo gustuak, ikasprozesu isil eta etengabea dutenak; horietan osasunerako aktibo gisa esku hartzeko aukera handiak dituzte familiek, eskolak eta beste baliabide komunitario batzuek. Gure gazteen osasunarekin eta ongizatearekin oro har lotutako jokabideak hobetzeko lagungarria izanen da gurasoen gaitasuna hobetzea, bai eta osasunaren, hezkuntzaren, gazteriaren eta gizarte zerbitzuen arloetako profesionalen gaitasuna hobetzea ere.
Gako hitzak: Gazteria, elikadura, dieta mediterraneoa, jarduera fisikoa, dieta, aisialdia, atsedena, loa, gorputza.
Erreferentzia: Osasun Publikoaren Buletina, 88. zk., 2016ko maiatza

Informazio gehiagorako sarbidea

Haurren obesitatearen azterketa oso garrantzitsua da osasun publikorako. Hazieraren monitorizazioa eta haren ebaluazioa lehen mailako arretako pediatria taldeen oinarrizko zereginak dira; izan ere, bizirik jaiotako haurren %90ek baino gehiagok, Nafarroan bizi badira, neurketaren bat egiten dute urtean, bizitzako lehen 5 urteetan, 2004tik hasita.

Azterlan honetan, Nafarroan 2004, 2008 eta 2012an jaiotako haur taldeen gehiegizko pisuaren eta obesitatearen prebalentziaren joera aztertzen da, lehen mailako arretako historia informatizatuaren erregistroak erabiliz.

Emaitzak: 2012an jaiotakoen taldean obesitatearen prebalentzia (z-score> +2 DE) txikiagoa izan zen 2004an jaiotakoekin alderatuta, adin guztietan eta bi sexuetan. Gehiegizko pisuaren eta obesitatearen prebalentziak batera hartuta, 4 urteko mutikoen artean prebalentzia %31tik %22ra jaitsi zen, eta nesken artean %29tik %24ra. 2008an jaiotakoetan ere gehiegizko pisuaren prebalentziek behera egin zuten, 5-8 urteetan jaiotakoekin alderatuta.

Obesitatearen joeren azterketa osatzeko, 3 talde horietan altuera txikiaren prebalentziaren bilakaera ere aztertu da, eta egiaztatu da ez dela aldaketa esanguratsurik izan estatistikoki.

Ondorioak: Obesitatearen eta gehiegizko pisuaren prebalentziak nabarmen egin du behera Nafarroan 2008an eta 2012an jaiotakoen artean, 2004an jaiotakoekin alderatuta.

Epealdia: 2004-2012
Gako hitzak: gehiegizko pisua, obesitatea, haurrak, prebalentzia.
Erreferentzia: Nafarroako Osasun Publikoaren Aldizkaria, 93 zk., 2017ko abuztua.

 Informazio gehiagorako sarbidea

Gehiegizko pisua eta obesitatea zaintzea erabakigarria da haurren pisu handiegia murrizteko politiken arrakasta ebaluatzeko.

Azterlan honetan, 2014-2015 aldian Nafarroako 14 urteko neska eta mutilen pisuaren kategoriek (argala, normala, gehiegizko pisua eta obesoa) izan duten prebalentzia aurkezten da, irizpide berriei eta azken hamarkadako joerei jarraikiz, 2014-2015 aldia 2006-2007 aldiarekin alderatuta.

Emaitzak: 2014-2015eko datu berrienek erakusten dute haurren %60k baino gehiagok pisu normala dutela. Bi sexuetan eta adin talde guztietan, argalen ehunekoa esperotako %3tik behera dago, aldaketarako erreferentzia taulen arabera; obesitatea dutenen ehunekoa esperotako %3tik gorakoa da adin guztietan. Europako herrialde batzuekin alderatuta Nafarroako 2-14 urteko haurren gehiegizko pisuaren mailak oraindik ere handiagoak diren arren, 2014-2015eko datuek agerian uzten dute prebalentziak nabarmen egin duela behera 2006-2007 aldiarekin alderatuta. Beherakada handiak izan dira 7 urtetik beherako haurretan, bi sexuetan. 8-14 urteen artean, beherakadak handiagoak izan ziren mutikoen artean, baina kontuan hartu behar da neskatoen tasak txikiagoak zirela 2006-2007 aldian.

Epealdia: 2014-2015
Gako hitzak: gehiegizko pisua, obesitatea, haurrak, prebalentzia.
Erreferentzia: Boletín de Salud Pública de Navarra, 86. zk., 2015eko uztaila

Informazio gehiagorako sarbidea